Ansaldo A-300 (wersja A-300-2, dwumiejscowa)

"Dotychczas, jako konstruktor innej fabryki płatowcow, wstrzymywałem się od krytyki tych maszyn, aby mię nie posądzano o tendencyjność i zwalczanie konkurencji. Uważam jednak, iż konkurencja pomiędzy istniejącemi fabrykami płatowców nie istnieje u nas, bo każda zawsze ma i będzie miała tyle pracy, ile przyjąć może. Konkurencja zaś pomiędzy konstruktorem polskim a zagranicznym jest jeszcze wykluczoną ponieważ panowanie w Polsce zagranicznych typów maszyn lotniczych jest przesądzonem na dłuższy czas. Opierając się na powyższem rozumowaniu, a przeczytawszy w „Kurjerze Poznańskim" wiadomość o tem, iż rzeczoznawcy stwierdzili winę konstrukcji płatowców Ansaldo w większości nieszczęśliwych wypadków z nimi, pozwolę sobie własne zapatrywania w tej sprawie wypowiedzieć.

Jeszcze parę lat temu, gdy się miały pojawić na lotnisku w Warszawie pierwsze płatowce „A 300'", oglądałem rysunek profilu skrzydła tego płatowca, oraz jego dane charakterystyczne. Odrazu uderzyło mnie to, że profil zastosowano słaby, mający mały współczynnik największej siły nośnej (Kyma), a dano mu wielkie obciążenie na jednostkę powierzchni. Wynik takiej kombinacji był do przewidzenia następujący: wielka szybkość przy lądowaniu, a więc trudne i ryzykowne lądowanie; ociężałość w locie przy szybkości cokolwiek zmniejszonej; niski pułap; niemożność przeciążania płatowca. — Druga rzecz co mnie tak samo zdziwiła, to jak „na oko" już nawet szacowany, za mały ogon. Później przeliczyłem dla tego ogona współczynnik, podług którego sam obliczałem powierzchnie ogonów płatowców; wypadł o wiele mniejszy. Byłem więc przekonanym, że ogon jest za mały. Płatowiec ten musiał więc być słabo statecznym przy nawet normalnej szybkości lotu a całkiem niestatecznym przy szybkości zmniejszonej, szczególniej przy lądowaniu. W moich oczach płatowiec ten stał się odrazu zdyskwalifikowanym. Późniejsza paroletnia obserwacja, zdaje się, zupełnie potwierdziła moje wnioski.

Podzieliwszy się wtedy swemi spostrzeżeniami z kolegami, przyszedłem do przekonania, iż muszą istnieć jakieś wyższe względy, dla których ten typ płatowca został uznany za najlepszy dla polskiej armji i naturalnie wobec tego nie próbowałem wszczynać żadnej przeciwko nim akcji, uważając, że byłaby ona bez rezultatu. O ile mi było wiadomo, inicjatywa, obrania tego typu płatowca nie wyszła z wojskowych kół lotniczych. Zresztą nie do mnie należało oceniać płatowce. Niestety, szkoda, że ci, którzy decydowali, nie zwrócili uwagi na wady, które były tak oczywiste i wynikające już z rysunku płatowca.

Teraz, jeżeli do opisanych powyżej wad płatowca powstałych wskutek błędnych założeń aerodynamicznych przy jego projektowaniu, dodać błędy konstrukcyjne i błędy wykonania, objawiające się w tem, iż u płatowców „A 300". jak i u „Balilla" obrywają się łatwo podwozia, łamią się koła i zdarzały się jakieś defekty w locie, wskutek których lotnicy tracili życie, pozatem jeżeli dodać, że pomieszczenie dla lotników i amunicji jest w płatowcach tych za ciasne, i że siła nośna ich jest, jak dla wymagań wojska, mała, można wyciągnąć wniosek, że takich płatowców nie powinno się nawet darmo przyjmować dla wojska i bezwzględnie powinno się przerwać ich dalszą fabrykację. Fabryka wyrabiająca ja powinna przejść już dawno na wyrób innych, bezpieczniejszych i łatwiejszych do pilotowania płatowców.

To o płatowcach. A silniki ich? Niektóre z nich pracują doskonale, co do większości ich można jednakże takież wnioski ostateczne wysunąć, jak co do płatowców. Oglądałem wiele skandalicznych defektów silnikowych, stosowanych na płatowcach „A 300". Defekty te były najrozmaitsze i pochodziły tak z konstrukcji, jak z materjałów albo z wykonania. Zbadanie ich daje ciekawy materjał praktyczny dla inżyniera. Gdyby nie było obaw co do pewności materjałów i pewności wykonania płatowców „A 300", możnaby ich stateczność poprawić przez zwiększenie powierzchni stateczników i sterów wysokości, co najmniej o ~ 20%. Drobne wady konstrukcyjne można też poprawić, tylko wad wynikających z nieodpowiedniego doboru profilu skrzydeł niema sposobu usunąć, chyba przez całkowitą zamianę skrzydeł na inne, ale pytanie czy całość wartąby była takiej przeróbki.